Η κοινωνιοκρατία (sociocracy) αποτελεί μια δυναμικη σύγχρονη πρόταση/εμπειρία συλλογικής λήψης αποφάσεων, μια σύγχρονη δομή αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπων προς διαρκή πρόοδο, ενδυνάμωση και παραγωγή θετικού έργου/κοινωνικής αλλαγής σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, όπου

κάθε φωνή μετρά 

μέσα από συναίνεση και διαρκή ανατροφοδότηση, αναστοχασμό, αξιολόγηση ατόμων και ομάδας, ωθώντας όλα στην εξέλιξή τους

Ο φορέας μας εισάγει ομάδες παιδιών και ενηλίκων σε αυτήν ως ένα μονοπάτι ειρηνικής, αποτελεσματικής επικοινωνίας, συνύπαρξης και λήψης αποφάσεων, που τιμά τον κύκλο στη διαδικασία και φιλοσοφία του, παρέχει με συνέπεια και σε συνέχεια το πλαίσιο/ερεθίσματα για δημιουργία/συν-δημιουργία και πρόοδο.

κοινωνιοκρατία & αεικαλλιέργεια: μια αδιόρατα δοκιμασμένη σχέση

«Η κοινωνιοκρατία είναι η αεικαλλιέργεια για τους ανθρώπους.» Erin Young

Η αεικαλλιέργεια, γνωστή ως περμακουλτούρα (permaculture), αποτελεί σύστημα θεώρησης, μελέτης και συνύπαρξης των συστημάτων της ζωής, καθώς και αντίστοιχου σχεδιασμού (whole systems design), είτε πρόκειται για φυσικό, άγριο οικοσύστημα, για οργανωμένο αγρόκτημα, για μια αστική γειτονιά, ένα σχολείο, μια κοινότητα, ένα χωριό, μια πόλη, μια χώρα, μια περιφέρεια, ένα οδικό δίκτυο, μια εκπαιδευτική δομή, ένα σύστημα υγείας κ.λπ..

Η κοινωνιοκρατία (sociocracy) είναι ένα σύστημα δυναμικής διακυβέρνησης, συμμετοχικών αποφάσεων, ένα ολιστικό σύστημα σχεδιασμού λήψης αποφάσεων και παραγωγής έργου όπου κάθε φωνή μετράει. Η δομή και οργάνωσή της βασίζεται στους κύκλους ανθρώπων, κύκλους αποφάσεων, κύκλους έργου/πεδίου κυριότητας, στους διπλούς συνδέσμους με τους οποίους μέλη γονεϊκών κύκλων δρουν και συμμετέχουν σε υπο-κύκλους, στην συναίνεση μέσα από τη διαδικασία της οποίας κάθε μέλος μπορεί να εκφράζει την ένστασή του όποτε πιστεύει ότι με κάποια πρόταση δεν δύναται να πραγματοποιήσει το έργο του ως μέλους στον συγκεκριμένο κύκλο ή/και ότι παρεμποδίζεται το έργο και ο σκοπός του κύκλου. Η ανατροφοδότηση/αναστοχασμός, η καθαρότητα κάθε διατύπωσης (i.e. περιεχομένου πρότασης, διάρκειας/θητείας πρότασης/μέλους κύκλου, στόχου συνάντησης/κύκλου κ.λπ.), ο σαφής προσδιορισμός ρόλων στην κάθε συνάντηση του κύκλου (i.e. διευκολυντής, γραμματέας, εκπρόσωπος κ.λπ.) και η επιδιωκόμενη διαφάνεια στην κυκλοφορία της πληροφορίας, στις σχέσεις & δυναμικές και στην έκφραση συναισθημάτων και αναγκών ατόμου και ομάδας αποτελούν χαρακτηριστικές ποιότητες στην κοινωνιοκρατική εμπειρία και πρακτική.

Μέσα από το βίωμα και τη μελέτη της κοινωνιοκρατίας διαπιστώνεται ότι υπάρχουν παραλληλίες και πολλοί κοινοί τόποι στη σύλληψη και εφαρμογή της κοινωνιοκρατίας αναφορικά με την αεικαλλιέργεια. Έχει πολύ ενδιαφέρον επίσης ότι αναδύθηκαν οι δυο τους ιστορικά μαζί, μέσα στη δεκαετία του ’70, σε μια εποχή με το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ, όταν άρχισε η έντονη άνθιση κινημάτων για την προστασία του περιβάλλοντος, όπως επίσης η ανάληψη νευραλγικών πολιτικών θέσεων από το θηλυκό στοιχείο και η επίρρωση κοινωνικών κινημάτων όπως είχαν ξεκινήσει την προηγούμενη δεκαετία (π.χ. σεξουαλικής απελευθέρωσης). Μέσα σε αυτόν τον πλούτο μετασχηματισμών και ζυμώσεων ο Bill Mollison και ο Gerard Endenburg εργάστηκαν, ερεύνησαν, πειραματίστηκαν συστηματικά με συμμετοχικές προσεγγίσεις στο σχεδιασμό φυσικών και κοινωνικών περιβαλλόντων/συστημάτων. Ο Mollison, Αυστραλός ερευνητής, συγγραφέας, βιολόγος και εκπαιδευτικός εισήγαγε τον όρο ‘περμακουλτούρα’, αεικαλλιέργεια σε απευθείας μετάφραση στην ελληνική. Ο Endenburg, Ολλανδός ηλεκτρολόγος μηχανικός και επιχειρηματίας, επηρεασμένος επίσης από τον Kees Boeke, πρότεινε την κοινωνιοκρατία (sociocracy) ως μια συμμετοχική μεθοδολογία για ομάδες, οργανισμούς, συναντήσεις ανθρώπων, δράσεις για τη συμμετοχική λήψη αποφάσεων και την υλοποίηση του έργου τους πέρα από ιεραρχικές δομές.

Μελετώντας και βιώνοντας τις αρχές και εκφάνσεις της αεικαλλιέργειας μαζί με αυτές της κοινωνιοκρατίας καταθέτουμε μερικές σκέψεις για τους κοινούς τόπους ανάμεσα στα δύο αυτά συστήματα. Εκκινούμε από τις 12 αρχές της αεικαλλιέργειας και πάνω σε αυτές ξετυλίγουμε συνειρμούς και διαπιστώσεις που αναδεικνύουν αόρατες και ορατές συνδέσεις των δύο.

παρατηρώ & διαδρώ, αλληλεπιδρώ
Η διαδικασία των κοινωνιοκρατικών συναντήσεων προσκαλεί σε διαρκή παρατήρηση του εαυτού μας, των συναισθημάτων, αναγκών μας, οραμάτων μας, στόχων μας, καθώς και αυτών της ομάδας. Σε όλη τη διάρκεια μιας συνάντησης αλλά και της συμμετοχής μας σε έναν κύκλο, ενός κοινωνιοκρατικού οργανισμού, μιας ομάδας που έχει κατασταλάξει να συναντιέται κοινωνιοκρατικά για την υλοποίηση του έργου της και την χάραξη της πολιτικής της, καλούμαστε διαρκώς σε συντονισμό με την αυθεντικότητα και την αλήθεια μας, παρατηρώντας τον εαυτό μας, την ομάδα τις διαδράσεις μεταξύ των ανθρώπων, τον βαθμό και πορεία της υλοποίησης αποφάσεων και ό,τι συμβαίνει εκτός των συναντήσεων. Η κοινωνιοκρατία είναι η δομή που ανοίγει το πεδίο σε όλους να συμβάλλουν, εκφραστούν, δράσουν και διαδράσουν ανεξάρτητα από τη ‘δύναμη’ και εύρος της φωνής τους. Ο διαρκής αναστοχασμός και ανατροφοδότηση προσκαλεί σε παρατήρηση επίσης, και αντίστροφα. Αυτή η πρό(σ)κληση ωθεί το κοινωνιοκρατικό σώμα σε παρατήρηση-στοχασμό/αναστοχασμό, δράση, τυχόν αναπροσαρμογή, εκ νέου δράση, με αποτέλεσμα τη διαρκή ανανέωση των αποφάσεων και των πολιτικών, υπηρετώντας τη ζωντάνια και αδιάκοπη δόνηση του κοινωνιοκρατικού σώματος-ομάδας

συλλέγω & αποθηκεύω ενέργεια
Μια κοινωνιοκρατική δομή μεριμνά για την όσο το δυνατό καλύτερη αξιοποίηση της διάρκειας μιας συνάντησης ανθρώπων. Γι’ αυτό και θέτει με σαφήνεια και καθαρότητα την ατζέντα, τη διάρκεια κάθε θέματος προς συζήτηση και το στόχο. Επιδιώκει να μην εξαντληθούν οι συμμετέχοντες στα διαδικαστικά αντί για την ουσία της συνάντησης, ώστε να αποφευχθεί η απώλεια ενέργειας λόγω έγερσης αρνητικών συναισθημάτων, σύγχυσης και καθυστερήσεων. Δίνει έμφαση στο να ακούγονται όλες οι φωνές, ώστε να μην εξαντλείται μόνο μία ή λίγες αναλαμβάνοντας όλο το βάρος/ευθύνη. Γίνεται κατανομή εργασιών. Τίθεται χρονικό πλαίσιο θητείας και δράσης/υλοποίησης της εκάστοτε απόφασης, ώστε να υπάρχει ευκαιρία για αναθεώρηση αν κάτι υπήρξε πολύ φιλόδοξο αρχικά ή διαπιστώνεται ότι δεν λειτουργεί εντέλει. Επίσης αν κάποια από τα θέματα της ατζέντας ή όσα προκύπτουν ως επείγοντα δε συζητηθούν μπαίνουν στην αποθήκη (εφεδρεία) των θεμάτων προς συζήτηση για την επόμενη συνάντηση όπως θα ορισθεί από τον κοινωνιοκρατικό κύκλο. Βοηθητικοί κύκλοι μπορούν επίσης να υποστηρίξουν για συγκεκριμένο χρόνο το έργο της ομάδας όταν προκύπτει όγκος εργασίας, πίεση χρόνου ή/και συγκεκριμένη ανάγκη για έρευνα και τεχνογνωσία. Ό,τι διαδραματίζεται σε κάθε συνάντηση καταγράφεται σε πρακτικά από ορισμένο από τον κύκλο άνθρωπο, διαθέσιμα σε όλους τους συμμετέχοντες, ώστε όλη η ενέργεια των μελών να διατίθεται στη διάδραση και τη συμμετοχή στους στόχους της συνάντησης. Επίσης, με το πέρας της συνάντησης έχει διασφαλισθεί η διαθεσιμότητα της πληροφορίας στους συμμετέχοντες, ώστε να αποφευχθεί σπατάλη ενέργειας στο να ανασύρουμε από τη μνήμη ό,τι έχει διαδραματισθεί στη συνάντηση του κύκλου.

αποκτώ/επιτυγχάνω εσοδειά
Κάθε κοινωνιοκρατική συνάντηση στοχεύει στο να φθάσει τους στόχους που έχουν τεθεί εξαρχής στην ατζέντα, στόχοι οι οποίοι λαμβάνουν τη συναίνεση της ομάδας, χωρίς ένσταση, έχοντας παρουσιασθεί όσο το δυνατό πιο γλαφυρά στον κύκλο. Ο κύκλος τρέφεται από την εσοδειά του, διατηρείται ζωντανός, αποκτά ουσία ύπαρξης, όποια κι αν είναι αυτή, εφαλτήριο, κίνητρο για τη συνέχεια της παραγωγής-εργασίας του, όταν διασφαλίζεται η σαφήνεια, η συμμετοχικότητα και η ίση αντιμετώπιση.
Η εσοδειά μιας κοινωνιοκρατικής συνάντησης μπορεί να είναι – πέρα ή/και εκτός από άλλα θέματα της ημερήσιας διάταξης της συνάντησης - η βαθύτερη σύνδεση των συμμετεχόντων στον κύκλο, η ανάπτυξη περισσότερης εγγύτητας μεταξύ τους, κατανόησης και εμπιστοσύνης και η καλλιέργεια καλύτερης ροής κατά τη διάδραση. Το στοιχείο αυτό όταν επιτευχθεί μπορεί να εκφραστεί ρητά στην ομάδα ως επιτευχθέν και ‘γιορτάζεται’ στη συνάντηση, τιμώντας επίσης άλλες αρχές της αεικαλλιέργειας όπως αυτήν για το όριο και περιθώριο, όπως θα αναπτυχθεί στη συνέχεια, καθώς και τη σχετική με την ανατροφοδότηση και τον αυτο-καθορισμό της κοινωνιοκρατικής δομής.
(Γρήγοροι) κύκλοι ανατροφοδότησης υποστηρίζουν/ωθούν το έργο του κύκλου προς την επίτευξη ‘εσοδειάς’ που καλύπτει τις ανάγκες του κύκλου και των μελών του.

εφαρμόζω αυτο-ρύθμιση & δέχομαι αναστοχασμό, ανατροφοδότηση
Η ανατροφοδότηση είναι παρούσα σε κάθε κοινωνιοκρατική ενέργεια είτε πρόκειται για συνάντηση, για λήψη απόφασης, για θετικό μετασχηματισμό περιστατικού κρίσης, για επικοινωνία με άλλους κύκλους, για επικοινωνία με δομές έξω από τον κύκλο ή/και έξω από τον κοινωνιοκρατικό οργανισμό. Μέσα από την ανατροφοδότηση διατηρείται η όσο το δυνατό μεγαλύτερη σύνδεση του κύκλου με τις ανάγκες των μελών του, του στόχου του, της θεματικής του, του ρόλου του μέσα σε ένα σώμα, όποιο κι αν είναι αυτό. Διασφαλίζεται επίσης η αυτοβελτίωσή του μέσα από έναν τέτοιο αυτοκαθορισμό, καθώς και η επικαιρότητα της ύπαρξής του συμπλέοντας με κάθε τι νέο που αναδύεται (ένσταση, πρόταση, αλλαγή συνθηκών εντός/εκτός του κύκλου, αλλαγή στο πολιτικό/κοινωνικό πλαίσιο, στην τοπική κοινωνία που εδρεύει ο κύκλος, ειδικά αν πρόκειται για κύκλο φυσικής αντί για διαδικτυακής παρουσίας ανθρώπων).
Μια κοινωνιοκρατική δομή, μεγάλη ή μικρή, τοπική ή διατοπική, φυσικής παρουσίας ή διαδικτυακής, πάλλεται, ζυμώνεται, ακτινοβολεί και δημιουργεί με τον αυτοκαθορισμό της, σε παράλληλο δρόμο και τιμώντας ό,τι ακριβώς συμβαίνει σε ένα υγιές φυσικό ανθρώπινο σώμα που αυτοϊάται, σε ένα οικοσύστημα που βρίσκει τις ισορροπίες του, σε μια κοινωνική δομή, όντας σε θέση να παρατηρεί ό,τι συμβαίνει εντός και εκτός, να αφουγκράζεται, δρα, αναπροσαρμόζεται και προοδεύει, χωρίς τον κίνδυνο έξωθεν επιβολής μιας δράσης, απόφασης, συμπεριφοράς που δεν συνάδει με το στόχο της και την ταυτότητά της.

αξιοποιώ & (εκ)τιμώ ανανεώσιμες πηγές και υπηρεσίες
Η κοινωνιοκρατική εμπειρία από τη γέννησή της ως ιδέα μέχρι την εφαρμογή της στην πράξη, ανταποκρινόμενη στον αυτοκαθορισμό της, διασφαλίζει επάρκεια στην ενέργεια που προϋποθέτει η υλοποίηση μιας τέτοιας εμπειρίας (συνάντησης, δομής, οργανισμού) μέσα από πηγές και υπηρεσίες που ανανεώνονται. Έτσι για παράδειγμα οι άνθρωποι που αναλαμβάνουν ένα συγκεκριμένο ρόλο στον κοινωνιοκρατικό κύκλο έχουν συγκεκριμένη διάρκεια στη θητεία τους, προκειμένου να αποτραπεί κόπωση, ελλειμματικότητα στη λειτουργία, εξάντληση του ανθρώπινου δυναμικού. Οι υπηρεσίες και τα πρόσωπα ανανεώνονται, έχοντας όλοι προσφερόμενο πεδίο να συμβάλλουν και αλληλεπιδράσουν. Η ανατροφοδότηση και η πρόσκληση στα μέλη για αυθεντικότητα στην έκφραση και συμμετοχή τους υποστηρίζει την σοφή αξιοποίηση των πόρων μιας κοινωνιοκρατικής εμπειρίας (δύναμης, αντοχής, καλών ιδεών, νέων ιδεών, σοφών αποφάσεων, ομαλής ροής κ.λπ.) και στρώνει το δρόμο για την ανανέωσή τους. Η χρήση επίσης αρχείων ανοικτών προς τα μέλη για διαφανή ενημέρωση και πρόσβαση όλων (π.χ. πρακτικά συνάντησης), τυχόν επεξεργασία και εμπλουτισμός (π.χ. προτάσεις δράσης με αφετηρία ένα θέμα) υπηρετούν τον αυτοκαθορισμό της κοινωνιοκρατικής δομής και την ανανεωσιμότητά της, καθιστώντας τον εαυτό της ανθεκτικό (resilient), όπως συμβαίνει με τη σοφία των οικοσυστημάτων στη φύση. Τα πόστα, οι θέσεις επίσης που καταλαμβάνουν άνθρωποι δομούνται έτσι ώστε να υποστηρίξουν την ανανέωση του ανθρώπινου δυναμικού και των ‘αποθεμάτων ενέργειας’ του κύκλου. Ο διευκολυντής διευκολύνει, συντονίζει και δίνει ώθηση προς τους στόχους της συνάντησης, του κύκλου, ο επιτελεστικός επικεφαλής φροντίζει το γενικό καλό και αγκαλιάζει τις ποιότητες, το όραμα, την καθημερινότητα του κύκλου, ο εκπρόσωπος συνδέει, ανοίγει τον κύκλο σε άλλους κύκλους, ο γραμματέας αποτελεί σταθερό σημείο κάθε συνάντησης για την άνθιση, εξέλιξη του κύκλου, των στόχων του αλλά και για την γλαφυρότητα, την κατανόηση και την εφαρμογή των αποφάσεων. Συχνά η εργασία ενός κύκλου υποστηρίζεται από έναν βοηθητικό κύκλο για το χρονικό διάστημα που αποφασίζει ο κύκλος, ώστε να υποστηριχθεί το έργο του και να ανανεωθεί η θεώρησή του στα πράγματα.

μηδενικά απορρίμματα
Ό,τι λέγεται, βιώνεται, πράττεται, γράφεται, σημειώνεται, αποφασίζεται σε μια κοινωνιοκρατική εμπειρία αποτελεί μάθημα και τραμπολίνο νέας δράσης, αφετηρία παρατήρησης, αναστοχασμού και αυτοβελτίωσης. Ό,τι δε λειτουργεί δεν πετιέται ως άχρηστο, παρά ανανεώνεται, τροποποιείται, ανακυκλώνεται/επαναχρησιμοποιείται, αποτελεί αφετηρία αναστοχασμού και χάραξης νέας πορείας, ή/και υποστηρικτικής πορείας, μέσα από πρόσκληση στην αφύπνιση της εφευρετικότητάς μας και διάθεση για συμπερίληψη ανθρώπων και (άλλων) πόρων. Ό,τι δεν υπηρετεί τους στόχους της ομάδας μπαίνει στην άκρη ως στοιχείο που μπορεί να αξιοποιηθεί, τροποποιηθεί, δώσει εκκίνηση σε κάτι νέο αργότερα, όταν η δόνησή του συμπλεύσει με τις τότε ανάγκες των ανθρώπων και του έργου της ομάδας. Θέματα της αρχικής ατζέντας που δεν συζητώνται από την ομάδα για συγκεκριμένους λόγους αποτελούν στοιχεία του backlog, της αποθήκης θεμάτων (και επομένως ποιοτήτων) για το άμεσο ή απώτερο μέλλον. Ό,τι συζητιέται, ζυμώνεται, ‘μαγειρεύεται’ έχει ήδη προχωρήσει στο επόμενο στάδιο της ύπαρξής του από το αρχικό. Όλα βρίσκονται σε μια εξελικτική πορεία μετασχηματισμού, τροποποιήσεων, αλλαγών, ζυμώσεων και βέβαια εορτασμού. Κάθε απόφαση της ομάδας γιορτάζεται και μάλιστα σε περιβάλλον καθαρό, χωρίς απορρίμματα, αφού δεν υφίσταται ‘σκουπίδι’.

σχεδιάζω από το μοτίβο/μοντέλο/το γενικό πρότυπο προς τη λεπτομέρεια
Η κοινωνιοκρατική εμπειρία υπάρχει, αναπτύσσεται και ακτινοβολεί μέσα από τον κύκλο/τους κύκλους που αποτελούν τη γενική αγκαλιά, τη γενική θεώρηση των πραγμάτων. Με σταθερό σημείο αυτούς οι ομάδες χορεύουν, ενορχηστρώνουν τη μουσική τους, συναλλάσσονται ή όχι με άλλους κύκλους ή άλλες δομές, δημιουργούν, δίνοντας αξία και προσοχή σε κάθε κύτταρό τους, σε κάθε συμμετέχοντα, σε κάθε πόρο, σε κάθε ιδέα, καθώς και στην αυτοπαρατήρησή τους. Η σοφία του κύκλου συνιστά τον γενικό καμβά για τη δημιουργία γραμμών, σχημάτων, χρωμάτων, αποχρώσεων στην κάθε περίπτωση (i.e. συνάντηση, θέμα, απόφαση κ.ο.κ.) με διάθεση προσαρμογής σε επιμέρους στόχους και ανάγκες, όπως αναδύονται φυσικά από τον κύκλο. Το μοτίβο του κύκλου επιδιώκει σε κάθε κύτταρό του, μέλος του κύκλου, να εκφραστεί και διαδράσει. Αποτυπώνει την έκφραση συστημάτων στη φύση, στο πλανητικό στερέωμα, στο μικρόκοσμο στοιχείων και ροών μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό, φυτών, ζώων, ορυκτών, Η φρακταλική δομή ενός κοινωνιοκρατικού οργανισμού επιτρέπει την εστίαση από το μεγάλο στο μικρό, με επαναφορά στο μεγάλο εκ νέου, μέσα από την επανασύνδεση με το όραμα, το στόχο, το έργο (όπως τυχόν ανανεώνεται, μετασχηματίζεται, εξελίσσεται στην πορεία του χρόνου) από την επικοινωνία μεταξύ των κύκλων, την επικοινωνία με το γενικό κύκλο και τον κύκλο των ‘μπροστάρηδων’ (i.e. trustees’ circle, management/general circle κ.λπ.) καθώς και τη χαρά της σύνδεσης των μελών. Επιτρέπει το σεβασμό στο μικρό, στη λεπτομέρεια, στην παρατήρηση με μικροσκόπιο ενός στοιχείου που δίνει το παρόν και το οποίο θα μπορούσε να περάσει αόρατο σε δομές όπου απουσιάζει η αυτοδιακυβέρνηση, ο αυτοκαθορισμός και το άκουσμα όλων των φωνών.
Η micro και macro εμπειρία μέσα από την κοινωνιοκρατική δομή και τα κανάλια επικοινωνίας (π.χ. διπλοί σύνδεσμοι/double linking) ανάμεσα στο μεγάλο και στο μικρό προσδίδουν στο όλο βίωμα σοφία, μεγαλοπρέπεια και αξιοπιστία.

συμπεριλαμβάνω παρά διαχωρίζω
‘Κάθε φωνή μετρά!’ Ο κύκλος αγκαλιάζει, η κοινωνιοκρατία αγκαλιάζει μέσα από την πρόσκληση για συναίνεση, μέσα από την ευκαιρία που δίνεται σε όλους τους συμμετέχοντες να συμβάλλουν με την παρουσία, το έργο, την πρόταση, τη σκέψη, τον προβληματισμό, το συναίσθημά τους. Όλες οι παράμετροι που ανακύπτουν στη διάρκεια μιας κοινωνιοκρατικής συνάντησης λαμβάνονται υπόψη, συζητώνται και αποφασίζεται η μοίρα τους. Όταν η υλοποίηση μιας απόφασης ή τα καθήκοντα ενός κύκλου φαίνεται ότι γίνονται επαχθή, το πεδίο κυριότητάς του ιδιαίτερα ευρύ, για τη δυναμική και στόχο του, δεν σβήνονται ούτε πετιώνται στοιχεία του. Πραγματοποιούνται ευέλικτες κινήσεις όπως η κατάτμηση του ‘μεγάλου’ καθήκοντος σε μικρότερα και ο ορισμός χρονικού διαγράμματος προς υλοποίηση. Δημιουργείται ένας υπο-κύκλος που θα υποστηρίξει το έργο του γονεϊκού κύκλου για όσο διάστημα είναι αυτό απαραίτητο με γνώμονα την αποστολή του.
Οι ενστάσεις δε φοβίζουν. Είναι καλοδεχούμενες στη διαδικασία για να δώσουν διαστάσεις που ίσως δεν έχουν δοθεί, για να προληφθεί τυχόν αρνητική κατάσταση, για να ενσωματωθούν καλύτερα τα μέλη του κύκλου που εκφράζουν την ένσταση στην ομάδα και στο έργο του κύκλου, για να διευρύνουμε τη μάθηση και θεώρησή μας, για να αυξήσουμε το επίπεδο κινήτρου και το βαθμό συμβολής των συμμετεχόντων. Τυχόν συγκρούσεις, αρνητικά συναισθήματα, αρνητική συμπεριφορά αγκαλιάζονται, συμπεριλαμβάνονται στο ‘παιχνίδι’, παρατηρούνται, αποτελούν πεδίο αναστοχασμού, αυτοβελτίωσης, ενσυναίσθησης, βαθύτερης σύνδεσης των μελών μιας ομάδας, αυτοαξιολόγησης και υγιών ορίων, χτίζοντας προς όλο και πιο σοφές και αποτελεσματικές συμπεριφορές.

αξιοποιώ αργές & μικρές λύσεις
Η σύγχρονη εποχή πολλάκις εξωθεί τον άνθρωπο σε επιλογές, αποφάσεις και πολιτική προς ένα γρήγορο και εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Όταν ένα πρόβλημα κάνει την εμφάνισή του, επιδιώκεται η οδός που οδηγεί σε γρήγορη, και, όχι σπάνια, εντυπωσιακή, λύση.
Στην κοινωνιοκρατία ακολουθείται η οδός τη φύσης, η οποία υπαγορεύει μια σταθερή πορεία με παρατήρηση, δοκιμή και αναστοχασμό, με ομαλό, σταθερό ρυθμό μέσα στις δυναμικές και διαδράσεις που αναπτύσσονται με τα υπόλοιπα στοιχεία του συστήματος.
Για κάθε θέμα προς συζήτηση, εξέταση ένστασης, πρόβλημα, προβληματισμό, καλεί τα μέλη σε συζήτηση προτάσεων για το επόμενο βήμα (i.e. «Πώς προχωρούμε τώρα;») ή/και λύσεων που έχουν διάρκεια, θητεία, ώστε να υπάρχει η ελευθερία και το περιθώριο να δοκιμαστεί κάτι άλλο στη συνέχεια, εφόσον το υπάρχον δεν ικανοποιεί την ομάδα και το σκοπό της. Υπάρχει επίσης η ευκαιρία να διακοπεί η εφαρμογή συγκεκριμένης απόφασης-λύσης που έχει ήδη προταθεί και συμφωνηθεί εφόσον επανέλθει σε συζήτηση και η ομάδα αποφασίσει συναινετικά άλλη οδό ή/και ενασχόληση με κάποια προτεραία λύση μετά συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Ο ορισμός της ‘θητείας’ σε διάφορες κοινωνιοκρατικές διαδικασίες (θητεία προσώπων σε ρόλους, εφαρμογή απόφασης/πολιτικής, μετασχηματισμός ένστασης κ.λπ.) βγάζει το άτομο και την ομάδα από την αιχμηρότητα και το βάρος στις πλάτες μας του γρήγορου και μεγάλου, από την πίεση της (δήθεν) ανάγκης για λύση δραστική και απόλυτα αποτελεσματική (ίσως και εντυπωσιακή), από το κυνήγι ανεμόμυλων συχνά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η κοινωνιοκρατική εμπειρία δεν στοχεύει σε ‘δραστικές λύσεις’, όταν αποφασιστούν συναινετικά και ικανοποιούν την ομάδα κα το σκοπό της τη συγκεκριμένη στιγμή, οι οποίες μάλιστα μπορεί να είναι ριζικές και ιδιαίτερα εντυπωσιακές συγκεκριμένες φορές. Πρώτιστος στόχος κάθε κοινωνιοκρατικού κύκλου/οργανισμού/συνάντησης είναι η επίτευξη του έργου και κατ’ επέκταση των στόχων όπως αυτοί μεταφράζουν κατά καιρούς το πεδίο κυριότητας και την ταυτότητα της εκάστοτε δομής.
Ο κύκλος βρίσκεται σε διαρκή δημιουργική διαδικασία, διάδραση και εξέλιξη. Προτείνει, συζητά, συναινεί, εφαρμόζει, αναστοχάζεται, τροποποιεί, εμπλουτίζει, βρισκόμενος σε μια διαρκή συνθετική Heidegger-ική πορεία ανέλιξης, προάγοντας τον εαυτό του σε σπείρα.
«Είναι αρκετά ασφαλές και επαρκές για την ώρα;» Ας δοκιμασθεί και επανερχόμαστε με διάθεση βελτίωσης, φέροντας τη σοφία της εφαρμογής στην πράξη κατά τη νέα συνάντηση.
Μια στροφή στον τρόπο θεώρησης του προβλήματος, όπως και στην αεικαλλιέργεια, μας υποστηρίζει σε ένα δρόμο που εκπέμπει δύναμη και σταθερότητα. Το πρόβλημα αποτελεί τη λύση. Μικρά και σταθερά βήματα προϋποθέτουν – και εντέλει εξασφαλίζουν ‘ενεργειακό απόθεμα’, τόλμη να επανέρθουμε στο θέμα, καθαρή ματιά και καλή θέληση, στοιχεία που καλλιεργούνται ή/και εδραιώνονται όλο και βαθύτερα στην κουλτούρα του κύκλου και των ανθρώπων του με την πορεία του χρόνου.
Οι μικρές και αργές λύσεις συμπλέουν επίσης με διάφορα κινήματα ανά τον κόσμο και ευεργετικές πρακτικές που έχουν εκτιμήσει το μετασχηματιστικό προτέρημα του αργού, μικρού και σταθερού i.e. slow food (vs fast food), think local act global, dragon dreaming, spiritual activism, ενσυνειδητότητα (mindfulness) κ.λπ.

αξιοποιώ & (εκ)τιμώ την διαφορετικότητα
Ο πλούτος και η ομορφιά της φύσης και των υγιών οικοσυστημάτων του πλανήτη μας χρωστούν αυτή τη χάρη τους στη μεγάλη αγκαλιά και αποδοχή μιας πληθώρας υπάρξεων, σχέσεων, δυναμικών και στοιχείων που συναπαρτίζουν το Όλον. Εκτός από την αεικαλλιέργεια, στους δασόκηπους και στη φυσική καλλιέργεια όλα συνυπάρχουν, αλληλεπιδρούν, αποτελούν απαραίτητα κύτταρα για την ισορροπία του Όλου. Κάθε στοιχείο έχει νόημα, αξία και παρόν μέσα στην απαράμιλλη σοφία των σχέσεων που εκδηλώνονται στη Φύση. Προβλήματα γεννώνται όταν με ανθρώπινη παρέμβαση, εκτοπιστούν στοιχεία, αλλοιωθούν σχέσεις, εξαφανισθούν είδη, ξοδευθούν αλόγιστα φυσικές πηγές, ακολουθώντας τη λογική της κυριαρχίας, του γρήγορου, του ατομικιστικού, του κέρδους των λίγων.
Η κοινωνιοκρατία, ως αεικαλλιέργεια για ανθρώπους, πορεύεται όχι απλά με αποδοχή ή ανοχή αλλά με αγκαλιά στο διαφορετικό. Αγκαλιάζει κάθε φωνή οποιασδήποτε προέλευσης μέσα στο κύκλο, υποστηρίζει τη συζήτηση, την ένσταση, τη διαφωνία, στοιχεία δηλαδή που έχουν λησμονηθεί συχνά στην εποχή του γρήγορου, εύκολου και τρανταχτού. Η διαφωνία, η ένσταση στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αποφεύγονται στο σύγχρονο κόσμο λόγω αμηχανίας, φόβου, αδυναμίας διαχείρισής τους, λειτουργίας του σύγχρονου ανθρώπου μέσα από αυτόματο πιλότο, αρνητικό εσωτερικό προγραμματισμό και επιταχυνόμενους ρυθμούς. Η έκφραση ένστασης στο γύρο συναίνεσης σε μια κοινωνιοκρατική συνάντηση αποτελεί μεγάλο δώρο στο έργο του κύκλου όσο κι αν αυτό φαντάζει, ειδικά στον αρχάριο διευκολυντή που καλείται να τη διαχειριστεί σοφά, απαιτητικό και (μεγάλη) πρόκληση. Η έκφραση ένστασης μπορεί να φέρει στην αντίληψη της ομάδας στοιχεία που δεν έχουν ληφθεί υπόψη μέχρι τότε, να σπρώξει στην επιφάνεια προβληματισμούς και διαστάσεις που δεν έχουν γίνει φανεροί αναφορικά με το θέμα της συνάντησης, την ψυχολογία των μελών και τη μεταξύ τους σχέση. Το διαφορετικό που έρχεται μέσα από τη διαφωνία προσκαλεί όλους σε εδραίωση της εμπιστοσύνης στον εαυτό και στην ομάδα, καθώς και σε ενίσχυση της εφευρετικότητας και ενσυναίσθησής μας, σε διεύρυνση της αντιληπτικότητάς μας, της γνώσης μας και των προτιμήσεών μας και κατ’ επέκταση της εσωτερικής μας σοφίας η οποία αναπόφευκτα εκδηλώνεται στη συνέχεια σε σοφή πράξη στην καθημερινή πρακτική.

αξιοποιώ το όριο/την άκρη & (εκ)τιμώ το περιθώριο
Στο όριο, στο σύνορο υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον. Ας αναλογιστούμε τι συμβαίνει όταν σε κάποιο όριο της προσωπικής μας ζώνης άνεσης/ασφάλειας (comfort zone), ανταποκριθούμε στο κάλεσμα να το υπερβούμε και να μεγαλώσουμε τη ζώνη αυτή: Τότε συμβαίνει αυτή η ευχάριστη παραγωγή ορμονών, ένας μικρός/μεγάλος ενθουσιασμός, μια μικρή/μεγάλη έκρηξη νέων δρόμων/δυναμικών που αναβλύζουν σα σιντριβάνι, μια εγρήγορση μικρού παιδιού. Νέα γνώση, νέα εμπειρία, νέες συνδέσεις στους νευροδιαβιβαστές μας, νέοι συνειρμοί. Δημιουργούμε δηλαδή, χτίζουμε κάτι νέο, μαθαίνουμε, βιώνουμε, εξελισσόμαστε.
Στα σύνορα κρατών, πόλεων, γειτονιών διαδραματίζονται όχι μόνο έντονα αρνητικές αλλά και έντονα θετικές καταστάσεις ακόμη και όταν επιβάλλεται η συνθήκη της Παλαιάς Ιστορίας, αυτή του ανταγωνισμού, του πολέμου και της χωριστικότητας. Το ίδιο συμβαίνει με τα φυσικά οικοσυστήματα, με διαφορετικού χαρακτήρα περιοχές σε ένα κτήμα γης, με τις τάξεις σε ένα σχολικό περιβάλλον κ.ο.κ. Το σύν-ορο αποτελεί συν- στη ζωή, πεδίο για το μαζί, περιοχή συνύπαρξης. Αποτελεί την περιοχή ένωσης, επαφής των διαφορετικών στοιχείων/περιοχών (όχι διαχωρισμού τους).
Η κοινωνιοκρατική εμπειρία μέσα από την αγκαλιά στο διαφορετικό και τη στάση συμπερίληψης και σύνδεσης τιμά ό,τι συμβαίνει στο όριο και στο περιθώριο. Αξιοποιεί τους διπλούς συνδέσμους ανάμεσα σε γονεϊκούς κύκλους με τους κύκλους-τέκνα τους μέσα από τον ‘εκπρόσωπο’ και τον ‘επί κεφαλής’ κάθε κύκλου, αφουγκράζεται ό,τι συμβαίνει εκτός κύκλου/κύκλων, δίνει φωνή στο τολμηρό, ανατρεπτικό, παράταιρο και μαθαίνει από αυτό. Ενσωματώνει τις αντιρρήσεις και όλα τα συναισθήματα, όσο αυτό είναι εφικτό τη δεδομένη στιγμή, μετασχηματίζοντάς τα σε παραγωγικά, γόνιμα, υποστηρικτικά για το καλό του ατόμου και της ομάδας.

δημιουργικά αξιοποιώ & απαντώ στην αλλαγή
Στην κοινωνιοκρατία λαμβάνονται αποφάσεις συναινετικά. Αυτό σημαίνει ότι ακολουθείται μια ημερήσια διάταξη θεμάτων/ατζέντα στην οποία δίνεται συναίνεση από κάθε μέλος της ομάδας, η μορφή και το περιεχόμενο της οποίας μπορεί να αλλάξει από την αρχικά προτεινόμενη από τον διευκολυντή της συνάντησης, αφού συναινέσει ο κύκλος. Ο διευκολυντής/συντονιστής προσκαλείται να ακούει τυχόν αλλαγές που προτείνει η ομάδα και να προβαίνει σε τροποποιήσεις που απαντούν στις ανάγκες των ατόμων και της ομάδας. Για κάθε προσαρμογή της ατζέντας και κάθε άλλου στοιχείου στη διάρκεια μιας συνάντησης ουσιαστικά αφουγκράζεται ό,τι υπάρχει και πίσω από τις λέξεις, φράσεις (between the lines, behind the words), που εκφράζει κάποιο μέλος του κύκλου. Ανταποκρινόμενος στο ρόλο του, να διευκολύνει δηλαδή την επίτευξη των στόχων του κύκλου και της συγκεκριμένης συνάντησης, προβαίνει, με όσο το δυνατό σοφή διαχείριση του χρόνου της συνάντησης, σε νέες προτάσεις, σε μικρές και σταθερές αλλαγές (cf. ενότητα «αργές & μικρές λύσεις» στο παρόν κείμενο). Για να το κάνει αυτό συντονίζεται με την ποιότητα της απάντησης, αντί της αντίδρασης, και καλείται να το κάνει αυτό σε κάθε σημείο διαφωνίας, ένστασης, τομής, ανάγκης για αλλαγή, δημιουργώντας νέα πρόταση για την ομάδα. Σε απάντηση, αντί για αντίδραση, στο νέο, στην αλλαγή καλούνται επίσης και όλα τα μέλη του κύκλου, προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία στον κύκλο. Υπάρχει άλλωστε και η ασφαλιστική δικλείδα του ορισμένου χρόνου εφαρμογής του ‘νέου’ που διασφαλίζει τη συγκεκριμένη/δοκιμαστική εφαρμογή μιας πρότασης, σε περίπτωση που κάποιο/α μέλος /η του κύκλου έχει/ουν αμφιβολίες και φόβους για αυτήν. Δοκιμάζουμε, ακούμε τι συμβαίνει με την εφαρμογή της και είτε ανανεώνουμε την εφαρμογή της είτε προχωρούμε σε αλλαγές. Λαμβάνουμε πρωτοβουλία, εκφράζουμε σκέψεις και συναισθήματα, επιτρέπουμε την έκφραση της αυθεντικότητάς μας, απομακρυνόμαστε από το να κάνουμε κάτι λόγω συνήθειας ή επειδή το γνωρίζουμε και μας είναι εύκολο και γνώριμο ή επειδή κάποιος μας έχει επιβάλλει (ότι χρειάζεται) να το κάνουμε.
Η απάντηση στα τεκταινόμενα αποτελεί σπουδαία άσκηση ενσυνειδητότητας και συντονισμού στο εδώ και τώρα, μακριά από σενάρια και αποθαρρυντικές ανησυχίες. Έτσι, ο κύκλος συντονίζεται στις ανάγκες του παρόντος, (εκπαιδεύεται στο να) αφουγκράζεται, γίνεται όλο και πιο σοφός, αποκτά ροή, καλλιεργεί ζεστές ανθρώπινες σχέσεις, προάγει τη σύνδεση, την δημιουργική αλληλεπίδραση και την αλληλοϋποστήριξη σε παράλληλο δρόμο με την επίτευξη του έργου του. Η ανάληψη πρωτοβουλίας ενδυναμώνει κάθε κύτταρο του κύκλου, χτίζει δυνατότερες σχέσεις με την ποιότητα της ευθύνης, αυξάνει την πίστη στον εαυτό, καλλιεργεί αποδοτικότερα μέλη αναφορικά με το έργο του κύκλου.

Η απάντηση στην αλλαγή και η δημιουργία του νέου, (εκ)τιμώντας το όριο και το περιθώριο, με μικρά και αργά βήματα, αγκαλιάζοντας το διαφορετικό, παρατηρώντας και σχεδιάζοντας από το μεγάλο στο μικρό, αφουγκραζόμενοι τη λεπτομέρεια και το Άλλο, μετασχηματίζοντας το (αρχικά φαινόμενο ως) απόρριμμα σε χρήσιμο, φροντίζοντας για το ολιστικό καλό (i.e. απόδοση, ισορροπία, σύνδεση, εμπιστοσύνη, αμοιβαιότητα) κάθε κυττάρου του κύκλου/οργανισμού/συνάντησης αλλά και του Όλου, με αυτοκαθορισμό και σταθερή στόχευση προς επίτευξη έργου μέσα από διαρκείς διαδράσεις, αναστοχασμό και διαφάνεια δεν μπορεί παρά να δίνει μικρές/μεγάλες γιορτές και ανοίγματα του πεδίου στο να έρθουν καρδιές, νόες και οράματα των μελών εγγύτερα. Τότε για άλλη μια φορά επιβεβαιώνεται η γνωστή έκφραση για το σύνολο των μερών. Είναι κάτι παραπάνω από το άθροισμα των μερών του. Το σύνολο των καρδιών γίνεται κάτι περισσότερο από το άθροισμα των καρδιών. Μετασχηματίζεται σε μια καρδιά, έναν ζωντανό οργανισμό, παλλόμενο και ακτινοβόλο με λόγο, συναίσθημα, αίσθημα και πράξη, όραμα και θετικότητα. Έναν ζωντανό οργανισμό εξελισσόμενο και σε ροή/κίνηση (επομένως ζωή) που συν-κινεί και εμπνέει, ανοικτό σε θετικές εισροές, διαφορετικές προσεγγίσεις και συνέργειες, έχοντας επίγνωση και εμπιστοσύνη στο ότι δεν αποτελεί την πανάκεια για τις ανθρώπινες συλλογικές δομές αλλά ένα στιβαρό, θετικό, δυναμικό, προοδευτικό, συνεκτικό και υγιές πεδίο έρευνας, πρακτικής, ειρηνικής δράσης, Σύνδεσης, προσωπικής εξέλιξης και θετικού κοινωνικού μετασχηματισμού στον σύγχρονο κόσμο, που εμπνέεται από τη σοφία της Φύσης και του Ανθρώπου ως μέρους της.

μαρία α. αγγελή
Ιούλιος 2018

προτεινόμενες αναφορές:
Ted Rau & Harris Kaloudis, A very brief introduction to sociocracy
https://medium.com/@Harri_Kaloudis/a-brief-introduction-to-sociocracy-a0770f220937>

Henny Freitas, 30.04.2018, Permaculture & Sociocracy: Agri(Cultural) Design Systems
http://www.sociocracyforall.org/permacultureblog/

______________________________________

"η σπείρα, ολιστική εκπαίδευση" διαθέτει το παραπάνω κείμενο σε ελεύθερη χρήση από συνανθρώπους μας ΜΟΝΟ για μη κερδοσκοπικούς και μη επαγγελματικούς σκοπούς και κατόπιν αναφοράς των πλήρων στοιχείων προέλευσης του κειμένου, του δημιουργού του και του σχετικού συνδέσμου (link). Παράδειγμα: ©2018 μαρία α. αγγελή - "η σπείρα, ολιστική εκπαίδευση" http://www.thespiral.gr/el/activities-a-programs/koinoniokratia.html

Η παραχώρηση αυτή δε μεταφέρει δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε τρίτα άτομα και αποτελεί απλώς παραχώρηση καλής θέλησης από την πλευρά μας, για να διοχετευτούν χρήσιμες και πρακτικές πληροφορίες σε περισσότερους ανθρώπους.